Barack Obama, Umwalimu wananiwe inshingano muri Afurika

Perezida Paul Kagame wu Rwanda, Barack Obama na Petero Nkurunziza wu Burundi

Abaperezida b’ibihugu by’ibihangange kw’isi nka Let zunze ubumwe z’Amerika n’ibihugu by’Iburayi bakunda kumvikana kenshi mu mbwirwaruhume  banenga abaperezida b’ibihugu by’Afurika ko bakunda intebe y’ubuperezida kugeza naho bifuza kuyicaramo  ubuzima bwabo bwose byaba ngombwa bakanayiraga na bana babo nkuko byagenze muri Togo na Gabon.

Akenshi niyo abaperezida bibyo bihugu bari  mu nama n’abaperezida bo k’umugabane w’Afurika  imvugo igaruka kenshi ni ‘’muhererekanye ubutegetsi nta mpaka zibayeho mu gihe manda zanyu zirangiye’’[ nkuko muri Nigeria byagenze,…];  iyi niyo Demukarasi idacagase.

Kuva  Barack Obama yafata ubutegetsi kuwa 20, Mutarama,2009  ibi nawe ntiyahwemye kubivuga n’imbere y’imboni z’abaperezida b’ibihugu byo k’umugabane w’Afurika.

Urugero : mu Kwakira, 2015  ubwo yari   Addis Abbeba ku cyicaro cy’Umuryango w’ubumwe bw’Afurika  yagize ati: ‘’inkingi ikomeye ya demukarasi ni ukugira amatora aciye mu mucyo, ubwisanzure bwo gutanga ibitekerezo, itangazamakuru no guterana bukubahirizwa. ubu burenganzira ni mpuzamahanga kandi bwanditswe no mu mategeko nshinga y’ibihugu by’Afurika.’’

‘’Niba abaturage babuzwa gukoresha uburenganzira bwabo, isi ifite inshingano zo kubavugira n’Amerika izabikora.’’

‘’iyo umuyobozi agerageza guhindura amategeko hagati mu mukino kugirango agume k’ubutegetsi bishora igihugu mu mvururu nkuko mu Burundi bimeze […] Nelson Mandela na George Washington bubatse amateka atazibagirana bidatewe nibyo bakoze k’ubuyobozi ahubwo nuko bemeye guhererekanya ubutegetsi mu mahoro.’’

Imyaka umunani  igeze ku musozo ngo  Obama ahe intebe uzayitsindira hagati Donald Trump na Hilary Clinton;

Asize Perezida Sasou Nguesso wa Kongo Brazaville, Yoweli Museveni w’u Bugande, Paul Biya wa Cameruni, Bouteflika wa Algeria, Robert Mugabe wa Zimbabwe, Omar Bashir wa Sudani,Teodoro Obiang Nguema wa Equatorial Guinea, … biturije mu ntebe y’ubuperezida nkuko yayibasanzemo, mbese asize badacengewe n’isomo rya demukarasi nkuko yaribigishije.

Kurundi ruhande asize Perezida Petero Nkurunziza wu Burundi yariyongeje indi manda y’imyaka itanu itaravuzweho rumwe.

Ndetse ubu na Nyakubahwa Perezida Paul Kagame wu Rwanda yemerewe kwiyongeza indi myaka 17  k'ubutegetsi nyuma ya 2017  aramutse abishatse nyuma yo kubisabwa n'abaturage.

 Ibyumvikanisha ko  Barack Obama yabaye umwalimu utarashoboye  kwesa inshingano, inshingano zo  kwigisha abanyeshuri bakumva  kandi bagashyira  mu bikorwa ibyo yabigishije.

Ni he yabereye umwalimu utarashoboye kwesa imihigo?

Intambara zo muri Ukrain na Syria zatumye umubano w’Amerika n’Uburusiya uzamo agatotsi. Ibyabaye nka manu imanukiye abategetsi b’ibihugu by’Afurika

Ubundi mu myaka yashije iyo umuperezida wo muri Afurika yashakaga kwikanyiza  k’ubutegetsi ibihugu by’ibihangange byamuviragaho inda imwe bikamuhagarikira inkunga, bikamufatira ibihano ndetse hakaba nubwo bifashije abamurwanya kumukura k’ubutegetsi ku ngufu nkuko byagenze kwa Gaddafi na Bagbo muri Kote d’ivoire.

Ariko ubu niba hari ushaka kwigumiara k’ubutegetsi hanyuma  ibihugu by’iburayi n’Amerika bikamuhagurukira,  yerekeza  m’Uburusiya, ubushinwa,…ubundi intwaro, amafaranga bakabimuha maze ubuzima  bugakomeza atavuye k’ubutegetsi niyo haba hari abari kubitakarizamo ubuzima.

Nubwo  ntawabura kunenga imvururu zadutse muri Libya nyuma yaho USA  n’ibihugu by’ibirayi bagiriye uruhare m’urupfu rwa  Gaddafi, Barack Obama azahora yibukwa ko k’ubutegetsi bwe aribwo hishwe  Ousama Bin Laden akanaca intege Al-Quaeda.

Kurundi ruhande ariko, ntawabura kuvugako amasomo atangwa kuri demukarasi bisa nk'akazi ibi bihugu by’ibihanganjye  byiha kandi  katabareba  cyane cyane ko  iyi Demukarasi bavuga iha ijambo abaturage mu gihugu  cyabo  kuruta amasomo bahabwa  nundi uwo ariwe wese.